Citeren: wanneer is een quote een citaat en wanneer is een citaat jatwerk?
Ik quote wat af, zeker op Instagram.
Ik hou van mooie woorden. Inspirerend, motiverend, resonerend. Kennelijk raken de quotes die ik uitkies meer mensen, want ik scoor er goed mee op social media.
Het recept is eenvoudig. Kies een (liefst zelfgemaakte) foto, een citaat van Albert Einstein, Roald Dahl of je eigen moeder, een hip lettertype, en huppekee, de Facebook-likes stromen weer binnen.
Maar mag dat zo maar? Iemand citeren? Hoe zit dat met copyright? Zijn er regels? Wetten?
Het auteursrecht ligt sinds 1912 verankerd in de wet. Ik heb de auteurswet weleens geprobeerd te lezen. Lezen lukte wel. Begrijpen iets minder. Dus laten we eerst eens kijken hoe ver we komen met gezond verstand. Daar hou ik van, gezond verstand. Naar de wet grijpen is altijd een laatste redmiddel. Als emoties en een gevoel van onrechtvaardigheid de overhand nemen, dan pas beroepen we ons op de letter van de wet. Flauw misschien, maar juridisch keihard.
Wanneer is een quote een citaat en wanneer is het plagiaat (ordinair jatwerk)?
Ik denk dat ik wel wegkom met mijn quotes. Het zijn korte uitspraken van al dan niet beroemde en al dan niet overleden personen. Plato, Nelson Mandela, Andy Warhol: ik denk niet dat ze er bezwaar tegen hebben dat ik ze citeer. Ik zet hun naam bij hun citaat. Uit eerbetoon. Dat is overduidelijk regel 1 (en 2 en 3) bij citeren: ere wie ere toekomt.
Maar nu een ander voorbeeld. Iemand heeft een geweldig artikel geschreven en jij wilt dat hele verhaal op jouw eigen website plaatsen. Mag dat? Nee. Tenzij je toestemming krijgt van de auteur. Maar je moet het niet willen, een compleet artikel kopiëren en plakken op je eigen site. Al zet je de naam van de auteur en de link naar de bronpagina erbij. Als je een lap tekst overneemt van een andere pagina, herkent Google ‘jouw’ tekst als duplicate content en wordt jouw pagina lager gerankt en dus slechter gevonden. Dat wil je niet, toch?
Wat kun je doen als je een (aanzienlijk deel van een) ander artikel in jouw verhaal wilt verwerken?
Introduceer het artikel, vertel wat je er interessant aan vindt en verwijs naar het artikel met een link. Een deeplink. Dat is een link rechtstreeks naar de pagina met het artikel, dus niet naar de homepage. Ik geef een voorbeeld hoe je dat kunt doen:
De Amerikaanse columniste Kerry Gorgone schreef een aantal interessante artikelen over auteursrecht en het gebruik van andermans teksten. Ik raad je aan haar blog Do you need copyright permission every time you quote someone’s work? te lezen.
Zie je? Nu heb ik haar artikel gebruikt in mijn eigen blog zonder haar voor het hoofd te stoten of te kort te doen. Op deze manier hoef ik haar niet officieel toestemming te vragen – ik citeer namelijk geen lappen tekst, ik schrijf mijn eigen artikel (geïnspireerd door het hare) en verwijs naar haar artikel. Laat ik er nog een citaat bij zetten:
“If your intention is to benefit your audience by sharing helpful content created by others, introducing the topic and sharing a link would be enough.”
– Kerry Gorgone
Alles volgens de regels van de wet én het fatsoen én het gezonde verstand.
Kerry geeft in haar blogpost een handige vuistregel voor het citeren van anderen. Voordat je iets van een ander gebruikt, stel jezelf altijd de vraag: Is what you’re about to do going to negate the need for anyone to check out the original content source?
Vrij vertaald naar het Nederlands: zal iemand nog wel de behoefte hebben de bronpagina te bezoeken als jij de content ervan op de jouw beoogde manier deelt? Is het antwoord (op de Nederlandse versie) nee: doe het dan niet. Of vraag toestemming van de auteur. Is het antwoord ja, dan is er waarschijnlijk niks aan de hand en is de schrijver zelfs blij met de extra bezoekers op zijn webpagina.
“We just need to think logically about what we use, how much of it we use, and how our use will impact the original content creator to know whether it’s likely to be legal.” – Kerry Gorgone
Wat doe je wel bij citaten?
- Ere wie ere toekomt: noem de naam van de schrijver en voeg een deeplink naar het artikel toe.
- Ere wie ere toekomt: noem de naam van de schrijver en voeg een deeplink naar het artikel toe.
- Ere wie ere toekomt: noem de naam van de schrijver en voeg een deeplink naar het artikel toe. (Is het nu duidelijk hoe belangrijk dat is?)
- Laat duidelijk zien dat het een quote van iemand anders betreft. Gebruik dus aanhalingstekens. “…”
- Herschrijf niks in een quote. Als er iets in de quote staat waar je het niet mee eens bent, schrijf je dat erbij. Een tikfout mag je wel verbeteren, vind ik.
- Als je twijfelt of de auteur het op prijs stelt dat je hem of haar citeert, neem dan contact op.
Wat doe je niet als het op citeren aankomt?
- Zo maar knippen en plakken vanaf een andere website, zonder bronvermelding.
- PDF’s en andersoortige downloads van anderen op je eigen website aanbieden (niemand zal nog de behoefte voelen de bronpagina te bezoeken).
- Tekst citeren die door het knippen uit de context wordt gehaald.
“So let your approach to content curation be guided by the pride and ownership you feel over your own creative works.” – Kerry Gorgone
En nu maar hopen dat ik voldoe aan Kerry Gorgone’s Rules of Quoting.
